Taaltip: Los, aan elkaar of met een koppelteken?

Twijfel je of je een woord aan elkaar moet schrijven of juist los? Of wanneer je een koppelteken of hoofdletter gebruikt? Dan ben je zeker niet de enige. In e-mails, verslagen of agenda-afspraken sluipt zo’n fout er makkelijk in – vooral als woorden in spreektaal als één geheel klinken. In dit artikel lees je wanneer je woorden aan elkaar schrijft, wanneer juist niet, én hoe het zit met woordgroepen, samenstellingen, afleidingen, koppeltekens, hoofdletters en de klassieker: hun of hen. Mét duidelijke regels en voorbeelden die je vast herkent uit je dagelijkse werk.

Wat is een woordgroep?

Een woordgroep bestaat uit losse woorden die grammaticaal bij elkaar horen, maar geen nieuw woord vormen. Ze klinken soms als één geheel, maar je schrijft ze los van elkaar.

• De regel is: woordgroepen schrijf je los, ook als ze vertrouwd klinken als één begrip.

Herkenbare voorbeelden zijn:

Voorbeeldzinnen:

• De aanvraag wordt nog in behandeling genomen.
• De nieuwe medewerker is vorige week in dienst getreden.
• Zorg dat je op tijd komt voor het overleg.
• We zijn via Teams op de hoogte gehouden.
• Breng dit punt onder de aandacht van de projectgroep.
• Deze printer is tijdelijk buiten gebruik gesteld.

Wat is een samenstelling?

Een samenstelling ontstaat als twee woorden bij elkaar worden gebracht om er vervolgens een nieuwe betekenis mee uit te drukken. We schrijven deze dan aan elkaar vast.

• De regel is: samenstellingen schrijf je aan elkaar, zonder spatie.

Voorbeeldzinnen:

• Ik heb de vergaderruimte voor het teamoverleg al gereserveerd.
• Vanwege een roosterwijziging werkt Lisa deze week op woensdag in plaats van maandag.
• De taakverdeling voor het event is gisteren rondgestuurd.
• Morgen hebben we een werklunch met de externe trainer in plaats van een standaard overleg.

Wat is een afleiding?

Een afleiding is een woord dat bestaat uit een basiswoord met een voor- of achtervoegsel, zoals on-, -heid of -loos. Het resultaat is een woord met een nieuwe betekenis.

• De regel is: afleidingen schrijf je aan elkaar.

Voorbeelden:

Voorbeeldzinnen:

• Een goede voorbereiding is onmisbaar bij het plannen van een evenement.
• De notulen zijn herschreven voor betere leesbaarheid.
• Zij werkt foutloos, ook onder tijdsdruk.

Wanneer gebruik je een koppelteken?

Soms schrijf je samengestelde woorden niet aan elkaar, maar met een koppelteken. Bijvoorbeeld bij een klinkerbotsing, afkortingen, eigennamen of om verwarring te voorkomen.

• De regel is: gebruik een koppelteken bij klinkerbotsing.

Voorbeelden:

Bij afkortingen, cijfers of letters in samenstellingen

Bestaat een deel van het woord uit een letter, cijfer of afkorting? Dan hoort daar een koppelteken bij, voor de leesbaarheid.

• De regel is: zet een koppelteken tussen de afkorting/cijfer en het volgende woord.

Bij samenstellingen met eigennamen of plaatsnamen

Als je een naam gebruikt in een samenstelling, dan voeg je een koppelteken toe voor de duidelijkheid.

• De regel is: gebruik een koppelteken tussen de eigennaam en het volgende woord.

Voor de duidelijkheid

Soms helpt een koppelteken om verwarring te voorkomen, bijvoorbeeld als het woord anders meerdere betekenissen zou kunnen hebben.

• De  regel is: Gebruik een koppelteken om de leesbaarheid te verbeteren of dubbelzinnigheid te voorkomen.

Let op: één spatie kan alles veranderen

Soms lijkt het een klein verschil, maar verandert een spatie de betekenis totaal.

En hoe zit het met hun of hen?

Ook vaak lastig: moet je nu hun of hen gebruiken? Het verschil zit ‘m in de grammaticale functie: gebruik hen na een voorzetsel of als lijdend voorwerp (Ik zie hen, Ik geef het aan hen). Gebruik hun als het om bezit gaat of als meewerkend voorwerp zonder voorzetsel (Hun laptop is stuk, Ik geef hun de papieren).

Wil je dit goed leren onthouden? Lees dan ook het artikel:

• Taaltip: hen of hun? Deze ezelsbrug helpt!

Wanneer gebruik je een hoofdletter?

Hoofdletters zorgen voor structuur en duidelijkheid in je tekst. Hieronder zie je de belangrijkste regels én veelgemaakte vergissingen.

Je gebruikt een hoofdletter:

• Aan het begin van een zin
• Bij eigennamen (personen, bedrijven, organisaties)
• Bij aardrijkskundige namen en afgeleiden daarvan
• Bij officiële feestdagen
• In titels van wetten, rapporten of functies – alleen bij officiële benamingen

En wanneer gebruik je geen hoofdletter?

Er zijn een aantal categorieën waarvan veel mensen denken dat ze een hoofdletter krijgen, maar dat is níet zo. Hier zie je welke dat zijn:

Voorbeeldzinnen:

• In de middeleeuwen werd er anders vergaderd dan nu.
• Ik heb op vrijdag altijd een winteroverzicht te maken.
• Ze gaf hem een sinterklaascadeau met een knipoog.
• De katholieken hadden een andere opvatting dan de protestanten.
• Ze werkt in het zuiden van Frankrijk, vlak bij de Middellandse Zee.

Tot slot

Aan elkaar schrijven? Of toch los schrijven? Wel of niet een koppelteken? Een hoofdletter hier of daar… Het lijken soms kleine details, maar ze maken een groot verschil in hoe professioneel en duidelijk je teksten overkomen. Zeker als je vaak e-mails, verslagen of notulen opstelt, is het fijn om deze taalregels goed onder de knie te hebben. Twijfel je toch nog ergens over? Raadpleeg dan een betrouwbare bron zoals Onze Taal, het Groene Boekje of bekijk andere taaladviezen op SecretaresseNet.nl. Je hoeft niet alles uit je hoofd te weten — weten waar je het kunt vinden is al een hele stap.