Het voltooid deelwoord veranderen: is het verandert of veranderd?

Een e-mail naar de directie, notulen die je deelt met het MT of een verslag dat naar klanten gaat: je wilt dat je tekst klopt, zonder dat iemand blijft haken op een taalfoutje. Je typt bijvoorbeeld: het plan is… en dan stop je even. Moet daar nou verandert of veranderd staan? Je bent echt niet de enige die dit lastig vindt. We laten je zien wanneer je het voltooid deelwoord moet veranderen, met duidelijke voorbeelden die je meteen herkent uit je eigen werkpraktijk.

Wat is een voltooid deelwoord?

Een voltooid deelwoord gebruik je om duidelijk te maken dat een actie of handeling al is afgerond. Meestal staat het aan het einde van een zin en wordt het gecombineerd met een hulpwerkwoord zoals hebben, zijn of worden.

Daarmee vorm je bijvoorbeeld:

• de voltooid tegenwoordige tijd: ik heb gewerkt
• de voltooid verleden tijd: ik had gewerkt

De term zelf helpt ook:

• Voltooid betekent dat de handeling klaar is en in het verleden ligt.
  Voorbeeld: We hebben gisteren de agenda aangepast.
  Het aanpassen gebeurde gisteren en is afgerond: de activiteit is voltooid.
• Deelwoord geeft aan dat deze vorm kenmerken heeft van verschillende woordsoorten. Dat deel mag overigens ook wel weer vergeten, voor de praktijk is vooral ‘voltooid’ belangrijk.

Je herkent een voltooid deelwoord vaak aan:

• het begin met ge-, zoals gewerkt of geleerd
• andere voorvoegsels zoals be- of ver-, bijvoorbeeld begonnen of veranderd
• en het eindigt meestal op -d, -t of -en

Voorbeelden:

• Ik heb de notulen geschreven. (geschreven = voltooid deelwoord)
• De afspraak is verplaatst. (verplaatst = voltooid deelwoord)

Wanneer schrijf je veranderd (met d) of verandert (met t)?

Dit is een vaak gestelde vraag als het gaat om het werkwoord veranderen. Het verschil zit hem in de tijdsvorm die je gebruikt:

• Verandert gebruik je in de tegenwoordige tijd.
  Voorbeeld: Hij verandert elke week zijn planning.
  → Iets dat nu gebeurt of regelmatig voorkomt.
• Veranderd is het voltooid deelwoord. Dat gebruik je in combinatie met een hulpwerkwoord zoals hebben of zijn.
  Voorbeeld: Zijn planning is veranderd.
  → Iets dat al is afgerond.

Hoe bepaal je of je een d of een t schrijft?

Stap 1: haal -en van het werkwoord af.
Voorbeeld: veranderen → verander.

Stap 2: kijk naar de laatste medeklinker van de stam.
Bij verander is dat de r.

Stap 3: gebruik de ’t kofschip-regel.
De letters in ’t kofschip zijn: t, h, f, c, k, s, p.

• Komt de laatste letter van de stam in dit rijtje voor? Dan eindigt het voltooid deelwoord op -t.
• Staat de letter er niet in? Dan eindigt het voltooid deelwoord op -d.

Omdat de stam verander eindigt op een r, en die staat niet in ’t kofschip, schrijf je: veranderd.

Extra voorbeelden in zakelijke context

Met -d (veranderd = voltooid deelwoord):

• De vergaderdatum is veranderd.
• We hebben het contract veranderd.

Met -t (verandert = tegenwoordige tijd):

• De manager verandert zijn planning voortdurend.
• De situatie verandert snel door nieuwe afspraken.

Praktische tips voor foutloos zakelijk schrijven

Als secretaresse of managementondersteuner schrijf je veel en vaak onder tijdsdruk. Deze tips helpen je om de twijfel sneller weg te nemen:

1. Lees de zin hardop. Vaak hoor je meteen of de vorm klopt.
2. Kijk naar het hulpwerkwoord. Staat er hebben of zijn? → dan gebruik je veranderd.
3. Onthoud ’t kofschip. Zo weet je altijd of het een -d of een -t moet zijn.
4. Maak een lijstje van twijfelwoorden. Handig in Word of OneNote voor snelle check.
5. Controleer belangrijke teksten dubbel. Zeker bij formele communicatie loont dat extra.

In één klap van je twijfel af

Het verschil tussen verandert en veranderd lijkt misschien ingewikkeld, maar als je de regel eenmaal doorhebt, valt het reuze mee. Onthoud dit: gebruik verandert wanneer je over iets in de tegenwoordige tijd schrijft, en kies voor veranderd als het gaat om een afgeronde handeling met hebben of zijn. Koppel dat aan de handige ’t kofschip-regel en je hoeft nooit meer te aarzelen bij die ene lastige zin. Zo schrijf je voortaan met gemak foutloze en professionele teksten, of het nu gaat om notulen, e-mails of verslagen.